مستند بلند «ارس، رود خروشان» به کارگردانی هادی آفریده، که با روایت شبنم مقدمی همراه است، در نوزدهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند «سینما حقیقت» رونمایی میشود. این اثر سینمایی با رویکردی مردمنگارانه، به تاریخ پرفراز و نشیب طولانیترین رود مرزی ایران و زندگی اقوام حاشیه آن میپردازد.
روایت ارس از پیماننامههای تلخ تا جنگهای اخیر
هادی آفریده، کارگردان فیلم، در تشریح محتوای اثر، بر اهمیت نمادین رود ارس در تاریخ معاصر ایران تأکید کرد. به گفته وی، این رودخانه یادآور پیماننامههای تاریخی گلستان و ترکمنچای و جدایی اراضی ایران است.
آفریده اظهار داشت: «ما در این فیلم تلاش کردیم تا از زبان مردم بومی، اقوام و عشایر حاشیه رودخانه، قصههای کمتر شنیده شده مرتبط با این جداییها و همچنین تأثیر تحولات سیاسی اخیر، مانند جنگ دوم قرهباغ، را روایت کنیم. ارس شاهد ثبات پیش از تجزیه و درگیریهای پس از آن بوده است.»
تأکید بر بازیگران به جای گویندگان حرفهای
یکی از نکات برجسته در این مستند، انتخاب شبنم مقدمی برای اجرای گفتار متن (نریشن) است. آفریده در این خصوص عنوان کرد: «علاقهمندم که برای فیلمهای مستند از بازیگران حرفهای استفاده کنم، زیرا آنها میتوانند شخصیتپردازی بهتری برای نریشن ارائه دهند. خانم مقدمی از انتخابهای اولیه من بودند و با وجود بیماری، با فروتنی متن را پذیرفتند. اجرای ایشان فوقالعاده بود، زیرا توانستند وجوه مختلف شخصیت رودخانه را که گاهی در قالب کاراکترهای گوناگون صحبت میکند، به خوبی تفکیک نمایند.»
چالشهای تولید در مناطق مرزی
آفریده با اشاره به فرآیند دو ساله تولید این مستند (آغاز پژوهش از سال ۱۴۰۱)، به مشکلات پیش روی تیم فیلمبرداری اشاره کرد. وی اذعان داشت که با وجود اخذ تمامی مجوزهای لازم از نهادهای متعددی از جمله مرکز سینمایی، ناجا و مرزبانی، همکاری نیروهای امنیتی و مرزی با تیم مستند ضعیف بوده است: «متأسفانه، کمترین همکاری را شاهد بودیم و تیم ما بهطور مکرر با بهانههای مختلف، از جمله حساسیت بر دوربین حرفهای، با ممانعت مواجه میشد، در حالی که افراد عادی با موبایل بدون محدودیت فیلمبرداری میکردند.»
در پایان، کارگردان مستند از همراهی عوامل فنی کلیدی پروژه، شامل رضا تیموری (فیلمبردار)، سولماز افتخاری (تدوینگر با نقش مؤلفانه) و مهرشاد ملکوتی (صداگذار) قدردانی کرد و این افراد را تضمینکننده کیفیت اثر خواند.
