در دهه ۹۰ میلادی، موجی از انیمیشن‌های ابرقهرمانی مارول به راه افتاد، اما فقط دو مورد هستند که در حافظه جمعی طرفداران باقی مانده‌اند: «افراد ایکس» (1992–1997) و «مرد عنکبوتی» (1994–1998). در آن سال‌ها، اسپایدی و جهش‌یافته‌ها بی‌رقیب‌ترین چهره‌های مارول بودند، و این انیمیشن‌ها به تثبیت جایگاه‌شان کمک شایانی کردند.
این دو انیمیشن گاهی با عنوان فرعی The Animated Series شناخته می‌شوند — تقلیدی آگاهانه از عنوان معروف Batman: The Animated Series. البته اگر بخواهیم منصف باشیم، «مرد عنکبوتی» از لحاظ کیفی به پای «بتمن» نمی‌رسد؛ زیرا محدودیت‌های شدید روایی (اغلب ناشی از فشار شرکت‌های تولید اسباب‌بازی) و کیفیت نه‌چندان دلچسب انیمیشن، آن را پایین‌تر از رقیب دی‌سی‌اش قرار می‌دهد.
همچنین، انیمیشن بعدی، مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز، بعدها از حیث روایی و بصری از آن پیشی گرفت. با این وجود، برای بسیاری از طرفداران اسپایدرمن، صدای کریستوفر دنیل بارنز همیشه تداعی‌گر مرد عنکبوتی است.
با تمام این‌ها، این سریال همچنان یکی از تأثیرگذارترین نسخه‌های روایی مرد عنکبوتی محسوب می‌شود. بسیاری از عناصر فیلم‌های سم ریمی — مانند رابطه‌ی عاشقانه پیتر و مری‌جین از همان ابتدا (برخلاف کمیک‌ها که با گوئن استیسی شروع می‌شود)، شخصیت نورمن آزبورن به عنوان گابلین سبز با هویت دوگانه، و سمبیوت ونوم که خشم پیتر را تشدید می‌کند — ریشه در همین انیمیشن دارند.
پایانی باز برای داستانی که «لغو» نشد
انیمیشن مرد عنکبوتی در پنج فصل و ۶۵ قسمت ساخته شد. در آن زمان، ۶۵ قسمت حداقل معیار برای ورود به پخش سراسری بود. با این حال، این انیمیشن شهرتی به «ناقص بودن» دارد. قسمت پایانی با عنوان «خداحافظ، مرد عنکبوتی» داستان را با رفتن پیتر و مدام وب (با صداپیشگی جوآن لی) به دل زمان و فضا برای یافتن مری‌جین — که در پایان فصل سوم به بُعدی دیگر افتاده بود — به پایان میبرد.
سال‌ها این شایعه وجود داشت که درگیری بین آوی آراد (تهیه‌کننده اجرایی) و مارگارت لوش (رئیس شبکه فاکس کیدز) باعث لغو سریال شده است. اما جان سمپر جونیور، نویسنده اصلی سریال، در پستی در فیسبوک در سال ۲۰۲۱ این موضوع را رد کرد. طبق گفته او، علت اصلی مشکلات مالی بود.
از نظر سمپر، سریال در زمان درستی به پایان رسید
سمپر گفت: «فاکس از همان روز اول از آوی خوشش نمی‌آمد، اما این عامل لغو سریال نبود.» مشکل اصلی، ورشکستگی یکی از شرکت‌های تولیدکننده سریال، نیو ورلد پیکچرز بود، و فاکس حاضر نشد هزینه تولید فصل جدید را بر عهده بگیرد.
سمپر برای فصل ششم ایده‌هایی در ذهن داشت، از جمله ماجرایی که در آن پیتر مری‌جین را در لندن دوران ویکتوریا پیدا می‌کرد، جایی که کارنیج در نقش جک قاتل ظاهر می‌شد. اما با این حال، او معتقد بود فصل پنجم پایان مناسبی برای سریال بود:
«اکثر انیمیشن‌ها حتی به ۶۵ قسمت هم نمی‌رسیدند، پس احساس ما این بود که به اندازه کافی ادامه دادیم. مرد عنکبوتی لغو نشد؛ مسیرش را طی کرد و به پایان رسید.»
درست است، «خداحافظ، مرد عنکبوتی» پایانی باز دارد، اما حسی امیدوارکننده نیز در آن موج می‌زند. پیتر در جست‌وجوی مری‌جین به راه می‌افتد، و این به مخاطب اطمینان می‌دهد که عشق او دوباره پیدا خواهد شد. مرد عنکبوتی به‌تازگی تمام واقعیت را نجات داده؛ قطعاً می‌تواند عشق زندگی‌اش را نیز بازگرداند.
پایان واقعی در جایی است که اسپایدی به دنیای واقعی ما می‌آید و با خود استن لی ملاقات می‌کند — چه چیزی بیشتر از این می‌تواند پایان‌بخش کامل داستان باشد؟ مخصوصاً وقتی آن را با انیمیشن «مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز» مقایسه کنیم که فقط ۲۶ قسمت داشت و ناتمام رها شد، در حالی‌که چندین خط داستانی همچنان معلق بودند.
ادامه‌ای در قالب کمیک، نه انیمیشن
فراموش نکنیم که انیمیشن خواهر «مرد عنکبوتی» یعنی «ایکس‌من» هم پایان‌باز مشابهی داشت. در آن، پرفسور ایکس (با صداپیشگی سدریک اسمیت) به‌خاطر بیماری سختش مجبور شد زمین را ترک کند و به کهکشان شیعار برود تا درمان شود.
در حالی که مبارزه جهش‌یافته‌ها برای برابری همچنان ادامه داشت، رهبری آن‌ها اکنون در دستان دانش‌آموزانش و مگنیتو قرار گرفت. همین پایان باز زمینه‌ساز بازگشت موفق X-Men ’97 در سال ۲۰۲۴ شد — جایی که در یکی از قسمت‌ها تأیید شد پیتر و مری‌جین دوباره به هم رسیده‌اند.
تا کنون خبری از ساخت انیمیشن «مرد عنکبوتی ۹۸» منتشر نشده، اما ادامه داستان در قالب کمیک عرضه خواهد شد: «مرد عنکبوتی ۹۴» در سپتامبر منتشر می‌شود، نوشته‌ی جی. ام. دی‌متیس (از نویسندگان مهم کمیک‌های اسپایدرمن که در نگارش قسمت مشترک مرد عنکبوتی و افراد ایکس با عنوان «دستور کار جهش‌یافته» هم نقش داشت) و طراحی جیم تو. البته جان سمپر در این پروژه دخیل نیست و بارها گفته که این کمیک ادامه داستان او نیست. او حدود ۳۰ سال پیش با اسپایدرمن خداحافظی کرد، آن‌هم به‌شیوه خودش — و این فرصت را به هواداران جوانش داد تا همین کار را انجام دهند.
