سریال «بامداد خمار»، به کارگردانی نرگس آبیار، پس از پخش قسمت اول، توجهات را به خود جلب کرده است؛ اما اهمیت این اثر فراتر از اقتباس از یک رمان پرفروش عامه‌پسند است.
این سریال در مقام مقابله با دوقطبی کاذب میان آثار «فاخر» و «عامه‌پسند» قرار می‌گیرد، به‌ویژه آن‌که آبیار، کارگردانی با پیشینه ادبی قابل توجه، این رمان پرملودرام را برای ساخت دنباله آثار اقتباسی خود (پس از «سووشون») انتخاب کرده است. این انتخاب، خود نوعی به چالش کشیدن نگاه‌های دسته‌بندی‌شده در نقد هنری است.
نکته محوری قسمت اول، عدم خجالت سازندگان از پذیرش بار سنگین ملودراماتیک داستان است. فیلمنامه حسین کیانی در این قسمت، وفاداری خود را به رمان فتانه حاج‌سیدجوادی حفظ کرده و در پیشبرد ماجرا و دیالوگ‌نویسی، ساختار اصلی رمان را به خوبی بازنمایی نموده است.
رویکرد رادیکال کارگردانی
اجرای آبیار در این قسمت، سبک بصری متمایزی را به نمایش می‌گذارد. در کارهای پیشین این کارگردان، علاقه به حرکات پویای دوربین مشهود بود، اما در «بامداد خمار»، این رویکرد به شکلی رادیکال‌تر بروز یافته است. دوربین به شکلی جست‌وجوگر، مدام بر جزئیات تمرکز دارد و از طریق مجموعه‌ای از حرکات، زوم‌ها و تغییرات فوکوس که گاه غیرمنتظره به نظر می‌رسد، محیط را ترسیم می‌کند.
این شیوه اجرایی می‌تواند در مواردی ارتباط مخاطب با ریتم داستانی را مختل کند، اما تفسیری هوشمندانه در چارچوب روایی ارائه می‌دهد: از آنجا که روایت اصلی از طریق خاطرات محبوبه (احترام برومند) برای سودابه (المیرا دهقانی) شکل می‌گیرد، می‌توان نتیجه گرفت دوربین در تلاش است تا همانند سودابه، با محیط و شرایط زمانی گذشته به کنکاش بپردازد و جزئیات را کشف کند.
استفاده از نمادگرایی دراماتیک
الگوی بصری سریال به شکلی مؤثر برای انتقال درونیات شخصیت‌ها به کار رفته است. به عنوان نمونه، در صحنه‌ای که محبوبه در مقابل آتش نشسته است، قاب‌بندی به‌گونه‌ای است که علاوه بر بازتاب شعله‌ها بر چهره، خود شراره‌های آتش نیز در کادر دیده شوند. این تمهید، اشاره‌ای آشکار به این معناست که زندگی محبوبه از همان ابتدای رابطه‌اش با رحیم (نوید پورفرج) در حکم «دوزخ» بوده است و این احساس با روایت مجدد خاطرات، دوباره زنده می‌شود. این نوع پیش‌آگاهی نسبت به سرنوشت شخصیت‌ها، سریال را در راستای حفظ ماهیت ملودراماتیک رمان قرار می‌دهد و انتخاب سازندگان را آگاهانه نشان می‌دهد.
در مجموع، «بامداد خمار» در قسمت نخست اثری جسور جلوه می‌کند که ویژگی اصلی منبع اقتباس خود را نه پنهان می‌کند، بلکه با قدرت آن را به نمایش می‌گذارد. این رویکرد در صورت استمرار، می‌تواند در احیای اعتبار و پذیرش آثار با هویت عامه‌پسند در مدیوم تصویر، موفق عمل کند.
اطلاعات پخش سریال
سریال «بامداد خمار» با بازی نوید پورفرج، ترلان پروانه، لاله اسکندری، علی مصفا، گلاب آدینه، رضا کیانیان، مرجانه گلچین، احترام برومند، گلاره عباسی، پریوش نظریه، المیرا دهقانی، حمید صفت و بهنوش بختیاری، هر هفته دوشنبه‌ها ساعت ۲۰ به صورت اختصاصی از پلتفرم شیدا منتشر می‌شود.
