به گزارش ستاد فرهنگی و هنری، عباس شکوری، کارگردان و قاضی دادگاه کیفری، از ساخت فیلم کوتاه «یادداشت‌های زیرزمینی» بر اساس پرونده‌ای واقعی و با الهام از ادبیات داستایفسکی خبر داد. این اثر که در بخش تجربی چهل و دومین جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور دارد، با بازی رضا کیانیان، حمیدرضا معدن‌کن و مریم هاشمی روی پرده رفته است.
ایده‌پردازی از بستر واقعی
شکوری در تشریح خاستگاه اثر خود اظهار داشت: «این فیلم، دوازدهمین اثر داستانی کوتاه اینجانب محسوب می‌شود که همچون چند فیلم اخیرم، مستقیماً از دل پرونده‌های قضایی استخراج شده است. تلفیق تجربیات میدانی در مقام قاضی با الهام‌گیری از یکی از رمان‌های داستایفسکی، بستر اصلی خلق این پروژه سینمایی بود.»
وی در ادامه هدف خود از این تولید را چنین تشریح کرد: «هدف اصلی، استفاده از ظرفیت‌های بیانی سینما برای عینی‌سازی یکی از چالش‌های فرآیند دادرسی و ارائه آن در قالب هنری بود تا از این رهگذر، زمینه‌ساز اقناع قانون‌گذاران برای بازنگری در یک ماده قانونی مشخص فراهم آید.»
سه‌ضلعی دراماتیک: قانون، قاضی و متهم
این کارگردان-قاضی در پاسخ به پرسشی درباره تأثیرپذیری اثر از شغل اصلی‌اش، خاطرنشان کرد: «فیلم صرفاً به انتقال مفاهیم حقوقی محدود نمی‌شود. آنچه اهمیت بنیادین دارد، خود سوژه است. سه محور اصلی درام عبارت‌اند از: بن‌بست اخلاقی، وجدانی و حقوقی قاضی، بحران متهم در فرآیند محاکمه، و شخصیت مستقل «قانون» که به عنوان یک کاراکتر مستقل ظاهر می‌شود. گره اصلی اثر از هم‌زیستی این سه عنصر شکل می‌گیرد.»
شکوری تأکید کرد: «علاوه بر این محورهای سه‌گانه، دو شخصیت دیگر از اصحاب دعوا نیز حضوری اثرگذار دارند که هریک بخشی از معمای کلی را نمایندگی می‌کنند. اگرچه در نهایت، قاضی نقش کانونی این درام را عهده‌دار است.»
انتخاب هوشمندانه کیانیان برای نقشی محوری
وی در بخش دیگری از توضیحات خود، به نحوه جذب رضا کیانیان برای ایفای نقش در این پروژه کوتاه پرداخت: «آقای کیانیان در ابتدا با صراحت هرگونه همکاری در قالب فیلم کوتاه را منتفی می‌دانستند، اما پس از mediation جواد طوسی و تشریح دقیق دغدغه قضایی-اجتماعی اثر، اشتراک نظر اخلاقی و انسان‌دوستانه ایشان با مضامین فیلم، منجر به تغییر نظر و پذیرش نقش اصلی گردید.»
گزینش هنرمندانه از یک پرونده واقعی
شکوری در توضیح ماهیت پرونده الهام‌بخش فیلم تصریح کرد: «برخلاف تصور رایج، پرونده مذکور جنایی نبوده، اگرچه با پدیده جرم – خارج از تعریف خاص جنایت – مرتبط است.»
وی در ادامه با اشاره به پیچیدگی‌های تبدیل پرونده‌های قضایی به اثر هنری، افزود: «جزئیات موجود در یک پرونده واقعی به حدی است که حتی در یک فیلم بلند نیز به طور کامل قابل بازتاب نیست و گاه برای پوشش دقیق آن، نیاز به ساخت مجموعه‌ای تلویزیونی احساس می‌شود. در فیلم کوتاه، ناگزیر به گلچین کردن بخش‌های کلیدی و دارای قابلیت انتقال هنری هستیم.»
تلفیق فرم تجربی با روایت داستانی
کارگردان «یادداشت‌های زیرزمینی» در تعریف رویکرد تجربی اثر خود توضیح داد: «فیلم تجربی لزوماً نافی روایت داستانی نیست. اثر حاضر دارای روایت است، اما به دلیل بهره‌گیری از روش‌های نو در ساختار و فرم، در دسته‌بندی تجربی جای گرفته است.»
خلاصه داستان و عوامل فنی
در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «قاضی داستان، پس از سال‌ها فعالیت قضایی، با پرونده‌ای مواجه می‌شود که در صورت عدم همکاری شاکی و متهم، ناچار به اتخاذ تصمیمی می‌شود که حیات یک نوزاد را در معرض تهدید قرار می‌دهد.»
از دیگر عوامل این فیلم می‌توان به فیلمنامه‌نویسی مشترک عباس شکوری و سینا روستا، فیلمبرداری سیاوش مزروعی و تهیه‌کنندگی و تدوین خود کارگردان اشاره کرد.
