ژانر جنگی به اندازهی تاریخ سینما قدمت دارد و همواره نقش مهمی در ثبت تاریخ ایفا کرده است. مقایسهی فیلمهایی که در خلال یا بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم ساخته شدهاند با فیلمهایی که ۵۰ تا ۷۰ سال بعد و با نگاه پختهتر ساخته شدهاند، تجربهای بسیار جذاب است.
هرچند جنگ جهانی دوم همچنان موضوع اصلی بسیاری از فیلمهای جنگی است، اما درگیریهای کمترشناختهشده در نقاط مختلف جهان نیز بارها الهامبخش آثار قدرتمندی شدهاند.
بیشتر فیلمهایی که در این فهرست آمدهاند تمرکز خود را بر نبردهای عظیم نگذاشتهاند؛ بلکه روایتهای انسانی را دنبال میکنند، سرگذشت چند فرد عادی که یا در دل جنگ یا در پیامدهای پس از آن دستخوش تغییر میشوند.
این فیلمها گاهی غمانگیزند، گاهی سرشار از امید، عشق، شوخطبعی یا هیجان. ژانر جنگی، برهنهترین حالت انسان را به تصویر میکشد: وقتی همهچیز از ما گرفته میشود و مرگ در یک قدمی است، چه کسی میشویم؟
این ۱۴ فیلم برجسته که در قرن بیستویکم ساخته شدهاند، شجاعت و ایثار، ترس و بیرحمی، و تمام پیچیدگیهای میان این دو را آشکار میکنند.
Black Hawk Down — سقوط شاهین سیاه
ریدلی اسکات با حضور گروه بزرگی از بازیگران جوان زمان خود، از جاش هارتنت و ایوان مکگرگور تا اریک بانا، تام هاردی و اورلاندو بلوم، ماجرای عملیات واقعی سال ۱۹۹۳ موگادیشو را روایت میکند؛ عملیاتی که بهشدت از کنترل خارج شد.
در این مأموریت، دو بالگرد آمریکایی سقوط میکنند و نیروها مجبور میشوند برای دو روز در میان تیراندازی و آشوب برای بقا بجنگند.
فیلم از نظر تاریخی و انتخاب بازیگران بومی نقدهایی داشته، اما اسکات تلاش نمیکند ارتش آمریکا را قهرمانانه نشان دهد؛ اشتباهات، ضعفها و بیبرنامگیها همگی با شفافیت نمایش داده میشوند. فیلم از نظر فیلمبرداری و تدوین اثری شدیداً پرتنش و نفسگیر است.
Waltz with Bashir — والس با بشیر
این مستند-انیمیشن تکاندهنده ساختهی آری فولمن، سفری است به حافظهی تاریک او از جنگ لبنان در اوایل دههی ۸۰. فولمن تلاش میکند بخشهایی از گذشتهاش را که بهخاطر نقش خود در رویدادهای «صبرا و شتیلا» سرکوب کرده، بازیابی کند.
انیمیشن چشمنواز، موسیقی ماکس ریختر و روایت کابوسگون فیلم، تجربهای فراموشنشدنی خلق میکند.
Master and Commander: The Far Side of the World — استاد و فرمانده
پیتر ویر در این حماسهی دریایی تحسینشده، راسل کرو را در نقش کاپیتان جک آبری قرار داده است. او و دوست نزدیکش، دکتر ماتورین (پل بتنی)، در دوران جنگهای ناپلئونی در تعقیب یک کشتی فرانسوی بسیار قدرتمند هستند.
جزئیات فوقالعادهی زندگی دریایی، حضور افسران کودک، و سکانسهای فیلمبرداریشده در جزایر گالاپاگوس این اثر را به یکی از بهترین فیلمهای تاریخی دوران خود تبدیل کرده است.
Beasts of No Nation — جانوران بیوطن
کاری فوکوناگا داستان پسربچهای آفریقایی به نام «آگو» را روایت میکند که در میان آشوب جنگ، خانوادهاش را از دست میدهد و به دست گروهی از شورشیان کودکسرباز میافتد.
ادریس البا در نقش فرماندهای بیرحم ظاهر میشود و فیلم تصویری دردناک از کودکانی ارائه میدهد که مجبور به کشتن میشوند و سپس باید دوباره آموختن «کودک بودن» را شروع کنند.
Downfall — سقوط
«سقوط» تصویری بیواسطه و هولناک از روزهای پایانی رایش سوم ارائه میدهد. فیلم با بازی خیرهکنندهی برونو گانتس در نقش آدولف هیتلر، عمدتاً در پناهگاه زیرزمینی او روایت میشود و براساس خاطرات منشیاش، تراودل یونگه، ساخته شده است.
فیلم نشان میدهد چگونه حلقهی فرماندهان دچار وحشت شده، چگونه واقعیت را انکار میکنند، و چگونه یک دیکتاتور در نهایت همه را «خائن» و «ترسو» خطاب میکند.
Atonement — فداکاری
جو رایت با اقتباس از رمان ایان مکیوئن، یکی از عاشقانهترین و تراژیکترین داستانهای جنگی را خلق کرده است. در پی یک دروغ، عاشقان داستان—سلیا (کایرا نایتلی) و رابی (جیمز مکآووی)—از هم جدا میشوند و سرنوشتشان به جنگ جهانی دوم گره میخورد.
برداشت پنجدقیقهای مشهور در ساحل دانکرک، یکی از نقاط اوج سینمای جنگ است.
Quo Vadis, Aida? — کجا میروی آیدا؟
یک درام تکاندهنده دربارهی قتلعام سربرنیتسا. آیدا، مترجم سازمان ملل، بیوقفه تلاش میکند جان خانوادهاش را نجات دهد، اما سازوکار بوروکراتیک و بیعملی فرماندهان UN او را به مرز ناامیدی میرساند.
فیلم روایتی انسانی و دردناک از ناتوانی در برابر فاجعه ارائه میدهد.
Inglourious Basterds — حرامزادههای لعنتی
کوانتین تارانتینو در این روایت متفاوت از جنگ جهانی دوم، داستان خود را میان خطوط زمانی و شخصیتهای مختلف میبرد، اما مرکز عاطفی فیلم «شوشانا» با بازی درخشان ملنی لوران است.
سکانسهای گفتوگوی پرتنش، از جمله برخوردهای شوشانا و «هانس لاندا» با بازی کریستوف والتس، از بهترین لحظات سینمای تارانتینو محسوب میشوند.
In Darkness — در تاریکی
آگنیشکا هولاند داستان یک کارگر فاضلاب لهستانی را بازمیگوید که گروهی از یهودیان را در تونلها پنهان میکند. او در ابتدا بدرفتار و پولدوست است، اما کمکم پیوندی انسانی میان او و پناهجویان شکل میگیرد.
فیلم تصویری سرشار از ترس، امید، و انسانیت ارائه میدهد.
Da 5 Bloods — پنج همخون
اسپایک لی با روایت چهار سرباز قدیمی که به ویتنام بازمیگردند، گذشته و حال جنگ را درهم میآمیزد. دلروی لیندو در نقش سربازی گرفتار PTSD یکی از قدرتمندترین اجراهای سال را ارائه میدهد.
فیلم با سبک بصری خاص لی—شامل نماهای دولیدابل، تصاویر آرشیوی و موسیقی فوقالعاده—تجربهای عمیق و تکاندهنده است.
Lore — لور
در روزهای سقوط رایش سوم، پنج کودک به رهبری خواهر بزرگترشان «لور» مجبور میشوند از میان خرابهها، جنگلها و روستاهای آلمان عبور کنند.
این اثر با بازی خیرهکنندهی ساسکیا روزندال و فیلمبرداری شاعرانهی آدام آرکاپا، نگاهی متفاوت به پیامدهای جنگ و فروپاشی باورها دارد.
Their Finest — بهترینهایشان
این فیلم نهتنها اثری جنگی، بلکه ادای احترامی به سینمای زمان جنگ است. جما آرترتون در نقش نویسندهای ظاهر میشود که مسئول نوشتن «زاویهی زنانه» در فیلمهای تبلیغاتی وزارت اطلاعات بریتانیاست.
ترکیب طنز، عشق و نمایش پشتصحنهی فیلمسازی، این اثر را به جواهری کمترشناختهشده تبدیل کرده است.
Journey’s End — پایان سفر
اقتباس قدرتمندی از نمایشنامهی کلاسیک R.C. Sheriff دربارهی گروهی از افسران بریتانیایی در سنگرهای جنگ جهانی اول. سام کلافلین تصویری بینظیر از افسری ارائه میدهد که زیر بار ترس و الکل خرد شده است.
فیلم، پوچی و بیرحمی جنگ جهانی اول را با دقتی دردناک به تصویر میکشد.
1917
سم مندس با استفاده از تکنیک «برداشت طولانی» و فیلمبرداری خارقالعادهی راجر دیکینز، سفری واقعی و لحظهبهلحظه از میدان جنگ خلق میکند. دو سرباز مأموریتی خطرناک را دنبال میکنند و ما بدون قطع، همراه آنان از دل دوزخ عبور میکنیم.
موسیقی توماس نیومن و بازی بینظیر جورج مککی، این اثر را به یکی از فراموشنشدنیترین فیلمهای جنگی قرن تبدیل کرده است.
