بهترین فیلمهای جهان که قبل از مرگ باید تماشا کنید: معرفی ۲۰ فیلم برتر
مقدمه
سینما به عنوان یکی از مهمترین شاخههای هنر و فرهنگ، همواره توانسته است تأثیر عمیقی بر زندگی و اندیشهی انسانها بگذارد. در میان هزاران فیلمی که تاکنون ساخته شده، برخی از آثار به دلیل روایت قوی، کارگردانی هنرمندانه و بازیهای درخشان، به یادگار مانده و جایگاه ویژهای در تاریخ سینما پیدا کردهاند. این آثار نهتنها سرگرمکننده هستند، بلکه ارزشهایی همچون انسانیت، عشق، فداکاری و حتی تراژدیهای زندگی را به تصویر میکشند. در این مقاله قصد داریم ۲۰ فیلم برتر تاریخ سینما را معرفی کنیم که دیدن آنها برای هر عاشق فیلمی، تجربهای ارزشمند و ضروری است.
لیست 20 تایی از بهترین فیلمهای جهان
فیلم سینمایی همشهری کین
فیلم همشهری کین با اینکه اولین تجربهی اورسن ولز در ساخت فیلم بلند بود، اما به یکی از درخشانترین آثار سینمایی تبدیل شد. ولز با بهرهگیری از تجربههای خود در رادیو، سبک متفاوتی از داستانگویی را در هالیوود به نمایش گذاشت که بسیاری از منتقدان آن را بهترین فیلم تاریخ سینما نامیدهاند.
شیوهای که او در سال ۱۹۴۱ برای ساخت این فیلم به کار گرفت، امروزه به عنوان یکی از استانداردهای فیلمسازی شناخته میشود. در این فیلم، ولز از تکنیکهای مهمی مانند فوکوس عمیق، مونتاژ، روایت غیرخطی و نورپردازی اکسپرسیونیستی استفاده کرد؛ تکنیکهایی که پس از همشهری کین الهامبخش بسیاری از فیلمسازان شدند و در آثار بعدی آنها دیده میشود.
فیلم سینمایی جنگ ستارگان: امیدی تازه
فیلم جنگ ستارگان ۴: امیدی تازه، نخستین فیلم از مجموعهی جنگ ستارگان و آغازگر این فرانچایز بزرگ است. اگر بخواهیم تاریخ سینما را به دو بخش پیش و پس از جنگ ستارگان تقسیم کنیم، اغراق نکردهایم! هرچند که این فیلم از نظر سیر داستانی، چهارمین قسمت از «حماسه اسکایواکر» محسوب میشود، اما در زمان اکرانش تنها تعداد محدودی از سینماها آن را نمایش میدادند. انگار باید چند سال از نمایش فیلم میگذشت تا تماشاگران به ارزش واقعی آن پی ببرند! امروزه جنگ ستارگان به یکی از بزرگترین فرانچایزهای سینمایی جهان تبدیل شده است و با گذشت نزدیک به پنجاه سال از تولیدش، همچنان جایگاه بیهمتایی در بین مخاطبان خود دارد که رقبا تاکنون نتوانستهاند به آن برسند.
فیلم سینمایی جادوگر شهر اُز
اگر بگوییم راز تبدیل شدن جادوگر شهر اُز به یکی از برترین آثار کلاسیک همچنان در هالهای از ابهام است، بیراه نگفتهایم! با اینکه این فیلم در زمان اکران با استقبال خوبی روبهرو شد و سودآوری قابلتوجهی داشت، اما بخش بزرگی از مخاطبانش را در سالهای بعد از طریق تلویزیون به دست آورد. این فیلم بر اساس رمان «جادوگر شگفتانگیز شهر اُز» نوشتهی ال. فرانک باوم ساخته شده و با وجود تغییراتی که در داستان اصلی ایجاد شد، به لطف روایت فانتزی و موسیقی ماندگارش توانست تحسین منتقدان را به خود جلب کند. موفقیت این فیلم تنها به زمان خودش محدود نماند و همچنان به عنوان یکی از بهترین فیلمهای جهان شناخته میشود.
فیلم سینمایی ۲۰۰۱: یک اودیسه فضایی
۲۰۰۱: اودیسه فضایی یکی از برجستهترین فیلمهای علمی-تخیلی جهان است. با اینکه آثار زیادی در این ژانر ساخته نشدهاند، این فیلم توانست تماشاگران بسیاری را به خود جذب کند. یکی از مهمترین عوامل موفقیت این اثر، تکنیکی است که استنلی کوبریک در آن به کار برد. او به جای استفاده از دیالوگهای طولانی، جزئیات بصری را در اولویت قرار داد و تماشاگران را وادار کرد تا خودشان به دنبال کشف این جزئیات بگردند و به مرور به رمز و رازهای فیلم پی ببرند. البته نباید فکر کنید که همهی معماهای فیلم حلشدنی هستند! تصاویر پیچیده و شگفتانگیز فیلم همچنان مخاطبان را به چالش میکشد و حل معماهای نهفته را دشوارتر میکند. با اینکه بیش از ۲۲ سال از سال ۲۰۰۱ گذشته، اما این فیلم هنوز حرفهای بسیاری برای گفتن دارد.
فیلم سینمایی هفت سامورایی
نمیتوان از بهترین فیلمهای تاریخ سینما سخن گفت و نامی از آکیرا کوروساوا نبرد! فیلم هفت سامورایی داستان چند رونین یا ساموراییهای بدون ارباب است که برای نجات یک دهکده با هم متحد میشوند. ویژگی جالب این فیلم این است که کوروساوا تلاش کرده فرهنگ ژاپنی را با عناصر فیلمهای وسترن ترکیب کند. نتیجهی این تلاش به قدری موفق بود که بعد از گذشت نزدیک به ۷۰ سال، هفت سامورایی همچنان یکی از بهترین فیلمهای جهان محسوب میشود و الهامبخش بسیاری از کارگردانان برجسته مانند جورج لوکاس و استیون اسپیلبرگ بوده است.
فیلم سینمایی پدرخوانده
فیلمهای گانگستری همواره جنبهی تاریک رویای آمریکایی را به تصویر کشیدهاند، چرا که قهرمانهای خشن آنها تنها با یک ویژگی به هرچه میخواهند دست پیدا میکنند و ممکن است همهچیز را هم از دست بدهند؛ و آن ویژگی چیزی نیست جز بیرحمی. اما فرانسیس فورد کاپولا در پدرخوانده این دیدگاه را به چالش میکشد. در این فیلم، جنایت و خشونت در یک روند اخلاقی به تراژدیای شبیه به تراژدیهای یونانی تبدیل میشود که ریشه در مفهوم آمریکایی “انسان خودساخته” دارد. تأثیرگذاری پدرخوانده بر سینمای جهان غیرقابل انکار است؛ حتی فیلمهای معاصر مانند باربی ۲۰۲۳ هم از این تأثیر بینصیب نماندهاند.
فیلم سینمایی متروپلیس
شاهکار علمی-تخیلی فریتز لانگ، یعنی متروپلیس، به عنوان یکی از آثار ماندگار، توانسته پایههای محکمی برای ژانر علمی-تخیلی بنا کند. جالب است بدانید که این فیلم در زمان اکران خود با استقبال منتقدان مواجه نشد، اما گذر زمان بسیاری از دیدگاهها را تغییر داد. ترمیم نسخهی اصلی فیلم در سال ۲۰۰۸ به مخاطبان این امکان را داد تا تصویر واضحتری از دیدگاه لانگ نسبت به سال ۲۰۲۶، که در سال ۱۹۲۷ ترسیم کرده بود، مشاهده کنند.
فیلم سینمایی روانی
فیلم روانی به کارگردانی آلفرد هیچکاک یکی از ماندگارترین آثار سینمای جهان است. اگر بگوییم هیچکاک در بازآفرینی آزادانهاش از داستان قاتل سریالی معروف، اد گین، جوهرهی هنری خود را یافت، اغراق نکردهایم. روانی در دههی ۱۹۶۰ مرزهایی را جابهجا کرد که تا آن زمان کمتر کسی به وجود آنها پی برده بود. اما مهمتر از مسائل تکنیکی فیلم، نشان دادن ابتذال شر در وجود انسان است. گاهی این شر به شکل یک لغزش کوچک ظاهر میشود، مثل پولی که مارین کرین از رئیس خود میدزدد، اما گاهی نیز به فجیعترین جنایات منجر میشود. هیچکاک در روانی با مهارتی بینظیر اوج شرارت انسان را به گونهای طبیعی و با خونسردی تمام به تصویر میکشد؛ نورمن بیتس همان قاتل است که پشت لبخندهای معصومانه و رفتارهای بیدستوپا پنهان شده است.
کازابلانکا
اگر بخواهیم از اوج و شکوه ژانر رمانتیک در سینما یاد کنیم، بدون شک باید به کازابلانکا اشاره کنیم. صحبت از کازابلانکا در واقع یعنی صحبت از مجموعهای از عوامل که همگی به شکلی هماهنگ این اثر را به یکی از بهترین فیلمهای جهان تبدیل کردهاند. بازیگران برجسته، فیلمنامهی بینقص و ساخت هالیوودی صیقلخورده این فیلم، همچنان بر بسیاری از آثار برتر سینما برتری دارد. علاوه بر این، پیام ضد فاشیستی که در قالب یک داستان عاشقانه ارائه شده، همچنان تأثیرگذار و قوی است. نباید فراموش کرد که راجر ایبرت، منتقد برجسته آمریکایی، از کازابلانکا به عنوان یک “فیلم واقعی” یاد کرده است.
فیلم سینمایی کار درست را بکن
در اواخر دهه ۱۹۸۰، سالهایی که ادعای پایان نژادپرستی مطرح بود، فیلم کار درست را بکن به نوعی بازتاب این دوره است. وقتی این فیلم به نمایش درآمد، برخی از منتقدان پیشبینی کردند که این فیلم میتواند به شورشهای نژادی دامن بزند. حتی جشنوارههایی مانند کن و اسکار نیز آن را نادیده گرفتند. با وجود این، بسیاری از منتقدان معتقدند که فیلم از روشهای تند و افراطی برای بیان پیامش استفاده کرده است و حتی خود کارگردان را به نژادپرستی متهم کردهاند. اما نکته مهم اینجاست که ادعای پایان نژادپرستی دروغی بیش نبود و امروز، بعد از گذشت بیش از ۳۵ سال از ساخت این فیلم، نژادپرستی همچنان به قوت خود باقی است.
فیلم سینمایی اینک آخرالزمان
فرانسیس فورد کاپولا از آن دسته کارگردانهایی است که چندین اثر او میتوانند در فهرست بهترین فیلمهای جهان جای بگیرند. پس از موفقیت پدرخوانده، فیلم اینک آخرالزمان او نیز جایگاه ویژهای در این لیست دارد. کاپولا در مراسم اکران این فیلم در کن گفته بود: “فیلم من دربارهی ویتنام نیست، بلکه خود ویتنام است”. این فیلم، که برداشت آزادی از رمان دل تاریکی نوشته جوزف کنراد است، داستان سفری کابوسوار است که کاپیتان ویلارد در جنگ ویتنام طی میکند. سفری که در ابتدا یک مأموریت است، اما به تمثیلی از جنگ تبدیل میشود. آنچه در این فیلم برجسته است، غلبه قانون جنگل بر همه چیز است. کاپولا این واقعیت خشن و بیرحم را به شکلی به تصویر کشید که هیچ فیلم دیگری پیش یا پس از آن قادر به این کار نبوده است.
فیلم سینمایی سفیدبرفی و هفت کوتوله
در زمانی که اکثر کارتونها کوتاه بودند، ساخت انیمیشنی ۷۶ دقیقهای توسط والت دیزنی برای بسیاری غیرعادی به نظر میرسید. اما هیجانی که سفیدبرفی و هفت کوتوله ایجاد کرد، فراتر از این قضاوتها بود. نه تنها یک ژانر کاملاً جدید متولد شد، بلکه علاقهی مردم به دنیای فانتزی به شکلی فزاینده افزایش یافت و این روند هنوز هم ادامه دارد.
خود انیمیشن سفیدبرفی هرگز قدیمی نشد. این انیمیشن که بر اساس یک افسانهی آلمانی قرن نوزدهم ساخته شده است، با شخصیتهای جذاب و جزئیات دقیق داستانی، پس از گذشت حدود ۸۶ سال همچنان تازه و جذاب است و همچنان در زمرهی بهترین فیلمهای جهان قرار میگیرد.
فیلم سینمایی عروس فرانکشتاین
چرخهی ساخت فیلمهای ترسناک که یونیورسال پیکچرز در دههی ۱۹۳۰ آغاز کرد، ژانری را پایهگذاری کرد که تأثیر آن همچنان بر سینمای امروز دیده میشود. اگرچه میتوان از این مجموعه به عنوان نخستین دنیای سینمایی مشترک یاد کرد، نمیتوان انکار کرد که این چرخه در نهایت تحتالشعاع دنبالههای ضعیفتری قرار گرفت. اگر شروع این مجموعه را با فیلم دراکولا به کارگردانی تاد براونینگ بدانیم، عروس فرانکشتاین بدون شک نقطهی اوج آن است. سینمای وحشت همیشه مدیون مخلوق دکتر فرانکشتاین و عروس او بوده، و همچنین خدایان و هیولاهای جدیدی که در این مسیر متولد شدند.
فیلم سینمایی ارباب حلقهها: بازگشت پادشاه
فیلمهای فانتزی همواره جایگاه ویژهای در دنیای سینما داشتهاند و آغاز این ژانر را میتوان به فیلمهای صامت و رؤیایی ژرژ ملییس نسبت داد. با وجود تلاشهای هنرمندانی چون جورج پال و ری هری هاوزن برای گسترش مرزهای سینمای فانتزی، این ژانر همیشه توجه کافی را دریافت نکرده بود. اما ویژگی برجسته سهگانهی ارباب حلقهها این است که در زمان مناسب به میدان آمد. گرافیک رایانهای به حدی پیشرفته شده بود که میتوانست تصاویر قانعکنندهای را روی پرده بیاورد و از سوی دیگر، اقتباس کاملی از سهگانه کلاسیک جی. آر. آر. تالکین انجام نشده بود، در حالی که استودیوها به دنبال یک فرانچایز بودند. تمامی این عوامل دست به دست هم دادند تا فیلم بازگشت پادشاه یکی از بهترین فیلمهای جهان شود. تلاش بینظیر تیم سازنده منجر به کسب ۱۱ جایزه اسکار شد و ثابت کرد که یک فیلم میتواند هم پرفروش و هم یک اثر هنری واقعی باشد. بدون ارباب حلقهها، دنیای سینمای فانتزی هرگز شاهد چنین جهشی نمیشد.
فیلم سینمایی آکیرا
زمانی که انیمه آکیرا در سال ۱۹۸۸ به صحنه آمد، والت دیزنی همچنان سلطهی خود را در دنیای انیمیشن حفظ کرده بود، حداقل در جهان غرب. اما ورود شکوهمند آکیرا بسیاری از معادلات را برهم زد. البته نباید فراموش کرد که در همان سال، میازاکی نیز انیمهی مشهور خود، همسایهی من توتورو را منتشر کرده بود. اما تأثیری که آکیرا بر دنیای انیمه گذاشت، بینظیر بود. این انیمه بهطور رسمی انیمه را به مخاطبان جهانی معرفی کرد و باعث شد که تا به امروز، بسیاری از افراد به دنبال بهترین انیمههای سینمایی و حتی سریالی باشند.
فیلم سینمایی شوالیه تاریکی
کاری که کریستوفر نولان با فیلمهای ابرقهرمانی انجام داد، بیتردید انکارناپذیر است. او استاندارد این ژانر را بهطرز چشمگیری بالا برد و دیدگاه عمومی نسبت به این فیلمها را تغییر داد. شوالیه تاریکی نولان، داستان یک قهرمان شنلپوش را روایت میکند که در دنیایی تاریک و سرشار از ناامیدی و شکست مبارزه میکند. جوکر ماندگار هیث لجر، روح گاتهام سیتی را تهدید میکند و از مردم معمولی، اوباشی ترسناک میسازد تا ثابت کند تنها راهحل واقعی، هرج و مرج است. این فیلم بهخوبی توانست محدودیتهای قدرت حاکم بر جامعهی آمریکا را به نمایش بگذارد و باعث شود تا دیگر کسی فیلمهای کمیک را به چشم آثار «بچهگانه» نبیند.
فیلم سینمایی بانی و کلاید
وارن بیتی و فی داناوی با بازی در نقش دزدان دوران رکود بزرگ، یک شبه به ستارههای هالیوود تبدیل شدند. بانی و کلاید که بهجای قهرمانان بینقص، زندگی سرکش و خلافکارانه خود را همچون یک سفر لذتبخش اما بیسرانجام میدیدند، نه در برنامهریزی مهارت داشتند و نه دزدان بانک خوبی بودند!
آرتور پن، کارگردان این فیلم، تحت تأثیر موج نوی سینمای فرانسه قرار داشت و عمداً بسیاری از اصول هالیوود را کنار گذاشت، آنهم درست زمانی که سیستم استودیو در حال فروپاشی بود. این نشان میدهد که گاهی برای خلق یکی از بهترین فیلمهای تاریخ، کافی است که یک کارگردان به بینش و دیدگاههای شخصی خود ایمان داشته باشد.
فیلم سینمایی دلیجان
فیلمهای وسترن که زمانی ستون اصلی سینمای جهان بودند، تا دههی ۱۹۳۰ دیگر به کلیشه تبدیل شده بودند؛ قهرمانان با کلاه سفید، شرورها با لباس مشکی و همه چیز در یک دوئل هنگام ظهر حل میشد! اما جان فورد با فیلم دلیجان تمام این کلیشهها را به چالش کشید. از بدلکاریهای خلاقانه تا صحنههای اکشن هیجانانگیز، همه دست به دست هم دادند تا جان وین در نقش رینگو کید به یک نماد سینمایی تبدیل شود که رهبری تأثیرگذار و حضوری گیرا در این فیلم داشت.
فیلم سینمایی دکتر نو
شان کانری با بازی در نقش جیمز باند، این شخصیت محبوب را از رمانهای جاسوسی به پرده سینما آورد و او را به یک نام ماندگار تبدیل کرد. ماجراهای ۰۰۷ که طولانیترین فرانچایز تاریخ سینماست، نه تنها فرهنگ پاپ دههی ۶۰ را شکل داد، بلکه تأثیر قابل توجهی بر تمام فیلمهای جاسوسی هیجانانگیز پس از خود گذاشت. ویژگیهایی که کانری در نقش باند از خود نشان داد، از سرعت عمل و خونسردی تا هوش و دقتش، همگی به دکتر نو کمک کردند تا یکی از بهترین فیلمهای جهان شود.
فیلم سینمایی انتقامجویان
دههی ۲۰۱۰ هالیوود را بدون هیچ مبالغهای میتوان در سه کلمه خلاصه کرد: دنیای سینمایی مارول! شاید آغاز این جهان سینمایی با فیلمهایی نسبتاً سادهتر همراه بود، اما آنچه در ادامه رقم خورد، بهراستی در بالاترین جایگاههای سینما قرار گرفت.
انتقامجویان، پیشگام مارول، در مدت کوتاهی توانستند سالنهای سینما را فتح کنند. این گروه از چهار قهرمان تشکیل شده بود که قبلاً در فیلمهای قبلی حضور داشتند و دو قهرمان جدید نیز به این جمع پیوستند تا برای مقابله با یک تهدید مشترک متحد شوند.
نکتهی کلیدی در موفقیت این فیلم و تبدیل شدن آن به یکی از بهترین فیلمهای جهان، استفاده از طرحهای داستانی گسترده و همپوشانیهای داستانی بود که برای دههها در کتابهای کمیک به کار گرفته شده بودند. این ویژگیها باعث شد تا انتقامجویان اثری بینظیر باشد که هنوز هم بسیاری از فیلمسازان هالیوود آرزوی دستیابی به موفقیتی مشابه آن را دارند.